Αφιέρωμα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. 47 χρόνια μετά

Φωτο: Βασίλης Καραμανώλης

Απόσπασμα από το βιβλίο του Γρηγόρη Βλασσά , «Επάγγελμα Φωτορεπόρτερ»

Στο χώρο του Ελληνικού Φωτορεπορτάζ υπάρχει έντονη παρουσία του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα αντιπροσώπου του Αssociated Press, του Βασίλη Καραμανώλη και του Αλέκου Βουτσαρά. Αυτοί οι τρείς φωτογράφησαν το βράδυ του πολυτεχνείου τα γεγονότα. Αυτό το βράδυ πιστεύω ότι είναι και η κορυφαία στιγμή του φωτορεπορτάζ στην Ελλάδα, Πολυτεχνείο, 17 Νοεμβρίου 1973. Το ΤΕΙ της Αθήνας τιμώντας την προσφορά τους, σε μια ειδική εκδήλωση που έγινε προς τιμή τους, τους βράβευσε, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάσθηκε και η έρευνά μου για το χρονικό εκείνης της νύχτας, 24 χρόνια μετά. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Μεγάλο Αμφιθέατρο του ΤΕΙ Αθήνας τον Νοέμβρη 1997.

Ο Βασίλης Καραμανώλης, γεννήθηκε το 1933 στην Αθήνα. Απο μικρή ηλικία γοητεύθηκε από τη φωτογραφία. Δάσκαλός του ήταν ο Δημήτρης Χαρισιάδης, που δούλεψε μαζί του μια πενταετία (1950-1955). Το 1955 αναλαμβάνει το φωτογραφικό μέρος του περιοδικού “Εικόνες” (ΕΛΚΗΝ) με διευθυντή σύνταξης τον Μάριο Πλωρίτη. Από το 1958, αρχίζει να συνεργάζεται με την “Καθημερινή” και από το 1961 με την “Μεσημβρινή”. Δουλεύει ως έμμισθος φωτορεπόρτερ στο έντυπο συγκρότημα που ηγείται η Ελένη Βλάχου. Το 1967, με το κλείσιμο της “Καθημερινής” από τη Δικτατορία μένει άνεργος. Το 1968 έως το 1970 μαζί με το Ζήση Αγγελόπουλο (σημερινό πρόεδρο της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας), δημιουργεί το πρακτορείο “Διεθνές”. Το 1970 έως το 1974, δουλεύει ως έμμισθος φωτορεπόρτερ στα “Σημερινά” με εκδότη το Σάββα Κωνσταντόπουλο. Το 1974, επιστρέφει στο έντυπο συγκρότημα της Ελένης Βλάχου, αναλαμβάνοντας το φωτογραφικό τμήμα της “Καθημερινής” έως το 1987, οπότε και συνταξιοδοτείται. Υπήρξε μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας και επί σειρά ετών μέλος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Αθηνών. Με την ενοποίηση των σωματείων έγινε μέλος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδος.

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας, γεννήθηκε το 1937. Άρχισε να δουλεύει από νεαρή ηλικία στο πρακτορείο “Ένωση”. Από το 1964, δουλεύει στο πρακτορείο Assosiated Press. Φωτογραφίες του έχουν δημοσιευθεί σε πολλές εφημερίδες επί σειρά ετών. Σημαντικές στιγμές της καριέρας του αποτελούν τα Ιουλιανά το 1965, η σύλληψη του Α. Παναγούλη, “Νομική – Πολυτεχνείο 1973”, η Πολιτική Αμνηστία 1974, η επιστροφή του Ανδρέα Παπανδρέου το 1974, η Λέρος το 1992. Επί σειρά ετών υπήρξε πολεμικός ανταποκριτής, βρισκόταν συνήθως σε πολέμους, σε καταστροφές, σε σεισμούς, να φωτογραφίζει τρομοκράτες, επαναστάτες, βασιλείς, αρχηγούς κρατών. Έχει καταγράψει τη νεότερη Ελληνική Ιστορία με το φακό του. Είναι μέλος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας.

Ο Αλέκος Βουτσαράς γεννήθηκε το 1949 στην Αθήνα. Από μαθητής Γυμνασίου το 1967, άρχισε να συνεργάζεται με το συγκρότημα Λαμπράκη. Από το 1968 έως το 1970 δούλεψε στα “Διεθνή επίκαιρα” με δάσκαλό του και εργοδότη τον Ανδρέα Καλογερόπουλο. Στη συνέχεια δούλεψε ως ελεύθερος φωτορεπόρτερ και φωτογραφίες του έχουν δημοσιευθεί σχεδόν σε όλες τις εφημερίδες. Τις φωτογραφίες του με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τις διοχέτευσε σε 15 πρακτορείο του εξωτερικού. Η παρουσία του στο Πολυτεχνείο αποτέλεσε αιτία δίωξης του από τις αστυνομικές αρχές. Είναι μέλος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας.

Μεταξύ άλλων φωτορεπόρτερ που “τράβηξαν” φωτογραφίες εκείνες τις μέρες, αναφέρω τους Κώστα Αναγνωστάκη, Ντίμη Αργυρόπουλο και Βασίλη Καραγιώργο. Το πρωί της 17ης Νοεμβρίου του 1973, τραυματίστηκε από αδέσποτη σφαίρα αστυνομικών ο φωτορεπόρτερ Παύλος Αναγνωστόπουλος.

Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στη φωτογραφική δουλειά του φωτορεπόρτερ Χρυσοστόμου Κοτσίνα, που άφησε ένα σπουδαίο έργο συνδεδεμένο με τη σύσταση στη Σουηδία, επιτροπών για τη δημοκρατία στην Ελλάδα, που είναι και η σημαντικότερη περίοδος της ιστορίας του Ελληνισμού της Σουηδίας. Το σύνολο του έργου του φυλάσσεται μαζί με μέρος από το αρχείο του αντιδικτατορικού αγώνα στο κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού στη Στοκχόλμη, με τη φροντίδα του διευθυντή του κέντρου Ανδρέα Μπούκα.

Ο Δρ. Γρηγόρης Βλασσάς , Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής είναι άξιος πρεσβευτής της Φωτογραφικής Ιστορίας της Ελλάδας , με λαμπρές επιτυχίες, διεθνή βραβεία, αλλά και με θαυμαστή διαδρομή στον ακαδημαϊκό χώρο της πατρίδας μας .

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο 8 στο Παρίσι Πλαστικές Τέχνες, Φωτογραφία & Κινηματογράφο. Από το Σεπτέμβρη του 1985 έως σήμερα διδάσκει φωτογραφία στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το 1989 έγινε μόνιμος Καθηγητής Εφαρμογών Φωτογραφίας στο τμήμα Φωτογραφίας του ΤΕΙ Αθήνας, στο γνωστικό αντικείμενο της Φωτοειδησεογραφίας. Εξελίχθηκε σε Επίκουρο Καθηγητή το 1995, τον Ιούλιο του 2003 σε Αναπληρωτή Καθηγητή, και τον Δεκέμβριο του 2007 σε Καθηγητή του τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών. Σήμερα είναι Τακτικός Καθηγητής Α βαθμίδας σε οργανική θέση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Από το ακαδημαϊκό έτος 2015 έως και σήμερα είναι Διευθυντής και διδάσκων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής με τίτλο: «Παραγωγή Βίντεο Οπτικοακουστικά Μέσα και Κινούμενα Γραφικά». Δίδαξε επίσης, ως μέλος του συνεργαζόμενου εκπαιδευτικού προσωπικού σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Έχει βραβευτεί με βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, διάκριση ESFIAP από την FIAP, χρυσό μετάλλιο τριακονταετίας από τον Σύλλογο Ελλήνων Λογοτεχνών, Α΄ Πανελλήνιο βραβείο ελεύθερου ρεπορτάζ, Χρυσό και Αργυρό μετάλλιο Ε.Φ.Ε., Χρυσό μετάλλιο από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία για το οπτικοακουστικό έργο του <Μνήμες Πολυτεχνείου > .Έχει τιμηθεί από την Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδος και από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία για την προσφορά του στην Ελληνική Φωτογραφία κ.α. Έχει βραβευθεί ακόμη με δίπλωμα τιμής και μετάλλιο από το Κέντρο Ελληνισμού Πολιτισμού στη Στοκχόλμη της Σουηδίας , με τιμητικές διακρίσεις από το διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας του Pingyao στην Κίνα ,από το διεθνές Φεστιβάλ της Καλκούτα στην Ινδία κ.α. Έχει διδάξει Φωτογραφία και Οπτικοακουστικές Τέχνες σε περισσότερα από 30 πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Αρθρογραφεί για την ιστορία, την τέχνη, τη σημειολογία της φωτογραφίας. Εγκεκριμένα συγγράμματά του για τη φωτογραφία και την τέχνη διδάσκονται σε φοιτητές. Έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία ερευνητικά προγράμματα στα οποία ήταν ο Επιστημονικός Υπεύθυνος. Μελετά διακρατικές συνεργασίες σε θέματα πολιτισμού.

Έχει συγγράψει και έχουν εκδοθεί τα ακόλουθα βιβλία του:

• Επάγγελμα Φωτορεπόρτερ

• Σπουδή στην Καλλιτεχνική Φωτογραφία και τις Οπτικοακουστικές Τέχνες

• Φωτογραφικές Τεχνικές

• Ο Φωτογράφος Ιάσων Αποστολίδης

• Το χρονικό της Ελληνικής Φωτογραφίας «1940-1981»

• Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού

• Μνημεία Ορθοδοξίας στην Αλβανία

• Monuments of Orthodoxy in Albania

• Όπου υπάρχει φως

• Τήνος

• Ιστορία της Τέχνης και Ιστορία της Επιστήμης του Φωτός ,